Rok 2020 był dla Zakładów Górniczo-Hutniczych „Bolesław” S.A. i dla mieszkańców ziemi olkusko-bolesławskiej szczególnie ważny. Ostatnia funkcjonująca kopalnia „Olkusz-Pomorzany” zakończyła eksploatację i postawiona została w stan likwidacji. Dla Huty w Bukownie oznaczało to utratę w perspektywie roku własnej bazy surowcowej, zapewniającej do tej pory stabilność dostaw wsadu do produkcji cynku elektrolitycznego. Wraz z odejściem do przeszłości górnictwa podziemnego, dostarczającego bardzo dobry koncentrat do produkcji cynku, rozpoczął się nowy rozdział funkcjonowania części hutniczej ZGH „Bolesław”.
W chwili zaprzestania wydobycia na stanie magazynowym było 24.054 ton koncentratów siarczkowych z rudy kopalni „Olkusz-Pomorzany”, gdzie w skali roku Huta wykorzystuje do produkcji cynku elektrolitycznego najwyższej jakości ok. 115.600 ton wszystkich wsadów siarczkowych.

21 listopada 2020 roku nastąpił rozruch nowoczesnej Hali Wanien, newralgicznego elementu procesu produkcji cynku elektrolitycznego.
Ta data stanowi początek samodzielnej działalności hutniczej ZGH „Bolesław”. Dzięki tej inwestycji ZGH „Bolesław” S.A. mogą z optymizmem spojrzeć w przyszłość. Nowa Hala Wanien daje możliwość wzrostu produkcji cynku przy zastosowaniu surowców pochodzących z różnych źródeł, w tym surowców z recyklingu, co zwiększa elastyczność w zarządzaniu dostawami materiałów wsadowych oraz pozwala obniżać koszty ich zakupu.

Hutę ZGH „Bolesław” S.A. w Bukownie tworzą aktualnie dwa podstawowe Działy produkcyjne: Prażalnia i Fabryka Kwasu Siarkowego (FKS) oraz Elektroliza Cynku (EC). W skład Elektrolizy Cynku wchodzą Oddział Ługowni blendowej i tlenkowej, Oddział Hali Wanien oraz Odlewnia cynku i stopów cynku. Utrzymanie techniczne ciągłości produkcji prowadzi Dział Energo-Mechaniczny, Oddział Automatyki i Zabezpieczeń oraz kotłownia Bolesław. Natomiast nadzór technologiczny sprawuje Dział Technologii Rozwoju i Kontroli Jakości. Osobnym Działem jest Dział Odzysku odpadów i produkcji tlenku cynku.

Parę słów z kart historii Huty Bolesław….

Historia Elektrolizy Cynku rozpoczyna się w roku 1955. Jej zdolność produkcyjna wynosiła wówczas 40 tys. ton cynku elektrolitycznego rocznie. W roku 1976 huta została zmodernizowana, w efekcie czego roczne zdolności produkcyjne wzrosły do 76 tys. ton cynku. Prace modernizacyjne prowadzone w kolejnych latach sprawiły, że Huta w Bukownie dorównuje pod względem technologicznym poziomowi czołowych zakładów europejskich i światowych. Prace te doprowadziły do objęcia poszczególnych działów produkcyjnych systemem sterowania, nadzoru i wizualizacji komputerowej. Jedynym przestarzałym obiektem z punktu widzenia budowlanego, jak również stosowanej technologii zdzierania cynku katodowego (zdzieranie ręczne) była Hala Wanien − obiekt z lat 50. XX wieku. Uwarunkowania konstrukcyjno-techniczne nie pozwalały na jego pełną modernizację i automatyzację. Ściąganie cynku w sposób manualny, czyli ręcznie przez grupę tzw. „ściągaczy” nie nadążały za zmianami w branży cynkowej w świecie.

Decyzja o budowie nowej Hali Wanien…

Zarząd Spółki wraz z Kierownictwem Huty, za zgodą właściciela ZGH „Bolesław” S.A. - spółki Stalprodukt S.A. w Bochni podjął decyzję o budowie nowoczesnej Hali Wanien. Była to niełatwa decyzja z uwagi na szacowane wysokie nakłady inwestycyjne.
Ta jedna z najważniejszych inwestycji zrealizowana została w latach 2017-2020. Wykonawcą projektów było Biuro Projektów BIPROSTAL Sp. z o.o. w Krakowie, a serce hali, czyli technologia, to zasługa znanej i cenionej na całym świecie fińskiej firmy Metso Outotec.

Przy realizacji tego zadania, które było innowacją procesową, pozyskano dofinansowanie z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, w wysokości niespełna 39 mln złotych.
Na każdym etapie prac współpracowano z naukowcami z instytutów i uczelni wyższych, jak również z kolegami z branży cynkowej w Europie i na Świecie. Dzięki temu współdziałaniu oraz ogromnemu zaangażowaniu całej kadry technicznej Huty, bez przeszkód uruchomiono ten nowoczesny kompleks produkcyjny. Wielkim sukcesem było rozpoczęcie produkcji cynku bez problemów technologicznych. Dlatego też podziękowania należą się szczególnie technologom i inżynierom wszystkich branż pracującym przy rozruchu nowej Hali Wanien.

Na czym polega innowacyjność nowej Hali Wanien?

Nowa Hala Wanien pozwoliła proces produkcji cynku podnieść do poziomu światowego. Z pewnością jest jednym z najnowocześniejszych obiektów tego typu na świecie, a zastosowana unikatowa technologia przygotowania wsadu, pozwala na wykorzystanie w produkcji cynku 50% surowców pochodzących z recyklingu, poziomu nieosiągalnego przez żaden inny zakład. Jednym słowem - jest to przełom w branży metali nieżelaznych. Do niedawna proces technologiczny umożliwiał przerób tylko 30% materiałów wtórnych, 70% stanowiły kopalniane koncentraty siarczkowe.
Huta w Bukownie, dzięki nowej Hali Wanien może z powodzeniem wykorzystywać bogate zasoby surowców wtórnych: tlenków cynku z pyłów stalowniczych oraz koncentratów cynku z odpadów poflotacyjnych, produkując cynk najwyższej jakości. Za wykorzystaniem tych materiałów przemawiają względy ekonomiczne, ekologiczne, ale również technologiczne.
Ponadto wykorzystanie w produkcji cynku metodą elektrolizy materiałów recyklingowych to odpowiedź na problemy związane z kurczącymi się zasobami naturalnymi rud cynkowo-ołowiowych, których jest coraz mniej i są trudno dostępne.
Niewątpliwie najważniejszym i najtrudniejszym wyzwaniem ostatnich lat dla Zarządu było pozyskanie bazy surowcowej dla części hutniczej w obliczu spadającego wydobycia i coraz mniejszej zawartości minerałów w wydobywanej rudzie, a docelowo zakończenie działalności ostatniej czynnej kopalni rudy cynku i ołowiu w Polsce – kopalni ”Olkusz-Pomorzany”. Stąd też od paru lat ZGH „Bolesław” S.A. realizowały strategię ciągłego unowocześniania stosowanych technologii i procesów produkcyjnych w celu pozyskiwania alternatywnych wsadów dla huty. Równolegle realizowany był szeroki program inwestycyjny służący obniżeniu kosztów produkcji cynku, aby huta mogła skutecznie konkurować z podobnymi firmami w Europie. Elementami takiej strategii było wybudowanie pierwszego na świecie zakładu przerabiającego odpady poflotacyjne, zwiększenie produkcji tlenków w procesie Waelza, wybudowanie instalacji do głębokiego odchlorowania i odfluorowania hutniczego tlenku cynku (Hala Tlenków) oraz oddanie do eksploatacji w 2020 roku nowej Hali Wanien. Inwestycje te pozwalają na maksymalizację wykorzystania surowców z recyklingu w produkcji cynku.
Dzięki temu Grupa Kapitałowa ZGH „Bolesław” stała się światowym liderem w tej dziedzinie. Jako firma nowoczesna zbudowała „surowcowy obieg zamknięty” w branży cynkowej i doskonale wpisała się w politykę Unii Europejskiej, preferującą gospodarkę zdolną do wykorzystania w zrównoważony sposób zasobów, poprzez zwiększanie udziału materiałów wsadowych pochodzących z recyklingu.
Dodatkowo tak wysoki stopień wykorzystania materiałów wtórnych zapewnia Spółce większą elastyczność w zarządzaniu dostawami surowców z różnych źródeł.

Hala Wanien – obiekt przyjazny pracownikom i środowisku

Hala Wanien jest najnowocześniejszą fabryką do produkcji cynku katodowego w świecie, w której zastosowano najnowsze rozwiązania techniczne i technologiczne w zakresie produkcji cynku i ochrony warunków pracy. Nie będzie chyba dużym zaskoczeniem, jak dodam, że przy jej obsłudze po raz pierwszy w naszej branży zastosowane zostały roboty. Dzięki temu pracownicy zatrudnieni w nowej Hali Wanien nie pracują w warunkach uciążliwych dla zdrowia i nie są narażeni na nadmierne obciążenia układu mięśniowo-kostnego, związane z ciężką pracą fizyczną oraz wysoką temperaturą.
Dzięki zmianie sposobu ściągania cynku z ręcznego na automatyczny zmniejszyła się ilość zadań wykonywanych bezpośrednio przez pracowników, przez co zminimalizowane zostało oddziaływanie negatywnych czynników na ich zdrowie.
Tak więc robotyzacja i przemysł 4.0 wkracza do ZGH „Bolesław” coraz szerzej.
W związku z powyższym zmniejszono zatrudnienie w Oddziale Hali Wanien ze 110 pracowników do 75 pracowników obecnie. Jednakże w wyniku tej reorganizacji nikt nie stracił pracy. Część pracowników odeszła na emerytury pomostowe, a pozostali znaleźli zatrudnienie w innych działach produkcyjnych Huty.

Należy wspomnieć również o ważnym aspekcie ekologicznym. ZGH „Bolesław” S.A. przywiązują szczególną wagę do zagadnień ochrony środowiska. Budowa nowej Hali Wanien przeprowadzona była zgodnie z normami środowiskowymi. Kompleksowo podeszliśmy do prawnego zakresu ochrony środowiska i dostosowaliśmy się do rygorystycznych wymogów stawianych w tym zakresie przez prawo polskie i unijne.
Włączenie do procesu produkcyjnego nowej Hali Wanien buduje nowoczesny wizerunek Spółki, również w skali miasta i regionu, gdyż proces produkcyjny spełnia wszelkie normy i jest przyjazny dla mieszkańców i natury.
Produkcja cynku wymaga zużycia znacznej ilości energii elektrycznej. Dzięki zastosowaniu nowych technologii zmniejszony został wskaźnik zużycia energii elektrycznej na jedną tonę cynku katodowego, będący podstawowym wskaźnikiem ekonomicznym procesu elektrolizy cynku.
Ponadto wdrożono zautomatyzowany system zarządzania procesem elektrolizy oraz poprawiono czystość elektrolitu zasilającego infrastrukturę produkcyjną.
W wyniku zakupu technologii ługowania i oczyszczania elektrolitu surowego od firmy Asturiana de Zinc z Hiszpanii - potentata produkcji cynku elektrolitycznego w Europie i na Świecie (produkującej 500 tys. ton cynku rocznie), otrzymujemy obecnie elektrolit neutralny o bardzo wysokim poziomie chemicznej czystości, który kierowany jest do hali wanien.

Nowa Hala Wanien pozwala na wzrost produkcji cynku

Zapotrzebowanie na cynk można określić jako ciągłe. Nie podlega ono sezonowości, dlatego tak istotne było wybudowanie nowej Hali Wanien, aby móc sprostać wyzwaniom zwiększającego się zapotrzebowania na cynk na rynku.
Dzięki nowej Hali Wanien, w pierwszym etapie, możliwy będzie wzrost produkcji cynku z aktualnego poziomu 80 tys. ton do 100 tys. ton rocznie. Docelowo planuje się produkować 125 tys. ton cynku. Huta w Bukownie będzie stopniowo dochodzić do zwiększonych zdolności produkcyjnych w okresie następnych 2-4 lat, stosownie do potrzeb rynkowych. Konieczna będzie przy tym modernizacja pozostałej części hutniczej Spółki ZGH.

W 2021 roku wyprodukowano 84.615 ton cynku elektrolitycznego, najwięcej w historii huty w ZGH „Bolesław” S.A.

Spółka ZGH „Bolesław” spełnia oczekiwania nabywców, zwiększa pewność i dostępność oferowanego cynku najwyższej jakości SHG. Dzięki utrzymującej się marce ZGH „Bolesław” potrafimy zaspakajać potrzeby obecnych klientów, w szczególności w zakresie szerokiej gamy stopów cynku. Przez lata technologia produkcji stopów ocynkowniczych była doskonalona i dostosowywana do potrzeb rynkowych. Aktualna oferta Spółki zawiera szeroką gamę stopów do cynkowania ciągłego z zawartością aluminium od 0,1 do 1%, stopy z antymonem czy typoszereg stopów do cynkowania jednostkowego o nazwie Wegal z niklem, manganem i cyną o zawartości tych pierwiastków dostosowanej do wymagań klienta.
Produkty oferowane przez Spółkę mają szerokie zastosowanie w wielu obszarach przemysłu. Jednym z najistotniejszych jest wykorzystanie do ochrony wyrobów stalowych przed korozją, do wykonywania ciśnieniowych odlewów, a także do produkcji elementów armatury z mosiądzu oraz elementów dla przemysłu meblarskiego.

Pozycja ZGH „Bolesław” na rynku metali

ZGH „Bolesław” S.A. jest wiodącym dostawcą cynku i jego stopów na rynku krajowym oraz znaczącym dostawcą na rynki krajów sąsiednich tj. Czech, Słowacji, Austrii i Węgier. Od 2010 roku, po konsolidacji z Hutą Cynku „Miasteczko Śląskie” S.A., zdolności produkcyjne Grupy Kapitałowej ZGH „Bolesław” osiągnęły poziom 160 tys. ton cynku rocznie. Dzięki nowej Hali Wanien potencjał produkcyjny zwiększył się do 180 tys. ton, z możliwością dalszego wzrostu.
Huta w Bukownie produkuje cynk metodą hydroelektrometalurgiczną (RLE tj. Roasting, Leaching, Electrowininng, czyli Prażenie, Ługowanie, Elektroliza).
W Hucie Cynku „Miasteczko Śląskie” S.A cynk wytwarzany jest metodą pirometalurgiczną (ISP - Imperial Smelting Processes).
Udział obu hut Grupy Kapitałowej ZGH ”Bolesław” w światowej produkcji cynku wynosi obecnie około 1,3%, a w europejskiej około 7%.
Należy podkreślić, że Grupa Kapitałowa ZGH „Bolesław” jest jedynym producentem cynku w Europie Środkowej.

Za sprawą oddania do użytku nowoczesnej Hali Wanien – najważniejszego ogniwa w procesie produkcji cynku elektrolitycznego, huta ZGH „Bolesław” S.A. w Bukownie może z optymizmem patrzeć w przyszłość i pisać swoją samodzielną historię.

CYNKUJ Z NAMI.
Dyrektor huty ZGH „Bolesław” S.A. mgr inż. Leszek Stencel

Zdjęcia Nowa Hala Wanien