Zakłady Górniczo-Hutnicze Bolesław w Bukownie należą do grona firm, które biorą czynny udział w przygotowaniu ogólnokrajowych rozwiązań, mających na celu redukcje kosztów paliw i energii dedykowanych zakładom energochłonnym. Ceny prądu i gazu w ostatnich latach mocno wpłynęły na rentowność całego sektora przemysłowego.

Zapowiadany nowy system wsparcia dla branży energochłonnej jest kluczowy dla przyszłości największych zakładów w Polsce, w tym ZGH Bolesław.

Konieczna jest pomoc systemowa

Najważniejsze problemy i postulaty przedstawicieli rodzimych zakładów zostały przedstawione podczas konferencji Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii „Oczekiwania firm energochłonnych wobec polityki gospodarczej Polski, sektora energetycznego i polskiej nauki", która odbyła się na krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej. Udział w niej wzięli przedstawiciele niemal pięćdziesięciu zakładów energochłonnych z całej Polski oraz najważniejszych instytucji związanych z energią. Obecny na spotkaniu Waldemar Sługocki, wiceminister rozwoju i technologii, zapowiedział, że jest szansa, aby nowe rozwiązania dla zakładów energochłonnych zostały opracowane jeszcze w tym roku. Poprzedzą je analizy postulatów branży energochłonnej i możliwości budżetu państwa. Uczestnicy konferencji zaproponowali reaktywację zespołu ds. przemysłowo energetycznych w Polsce przy Ministerstwie Rozwoju i Technologii.

ZGH aktywnie działa

Aktywnymi na szczeblu krajowym przedstawicielami sektora energochłonnego są prezes ZGH „Bolesław” Bogusław Ochab oraz prezes zarządu Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii Henryk Kaliś, zarządzający energią w ZGH.
- Produkcja cynku jest mocno energochłonna. W ubiegłym roku koszty energii stanowiły aż 18 proc. wszystkich naszych kosztów. O konkurencyjności firm na rynku światowym obecnie decydują nie koszty zakupu surowca, ani nie koszty transportu, ale przede wszystkim wydatki na zakup energii. Zatem kluczem do sukcesu firm energochłonnych w Polsce są polityka energetyczna państwa, Unii Europejskiej i strategia sektora energetycznego. Zakłady takie jak nasz są strategiczne dla gospodarki i jeśli nadal nie będzie rozwiązań systemowych, ucierpią na tym wszyscy – mówi Bogusław Ochab, prezes ZGH Bolesław.

Transformacja energetyczna w ZGH

Jednym z największych wyzwań Zakładów jest transformacja technologiczna i energetyczna. W ZGH prace nad przygotowaniami do niej trwają już od kilku lat, ale samodzielnie firma nie jest w stanie rozwiązać wszystkich, związanych z tym problemów, jeśli nie zostaną wprowadzone rozwiązania prawne i finansowe dla całego sektora. Bukowieńskie zakłady, mające 7-procentowy udział w europejskiej produkcji cynku, w roku 2023 oddały do eksploatacji opartą o silniki gazowe instalację wysokosprawnej kogeneracji, a obecnie pracują nad koncepcjami: pozyskiwania zielonej energii dla produkcji „zielonego cynku” budowy hybrydy wiatrowo-słonecznej i magazynu energii. Prowadzone są także inwestycje mające na celu zwiększenie wykorzystania technologicznego ciepła odpadowego z możliwością produkcji energii elektrycznej. Od lat ZGH Bolesław samodzielnie prowadzą bilansowanie zużywanej energii elektrycznej.

Uruchomiona elektrociepłownia gazowa pokrywa 26 proc. zapotrzebowania firmy na energię elektryczną i aż 60 proc. na ciepło z pary wodnej i wody. Dzięki temu nowoczesnemu rozwiązaniu udało się w ZGH zastąpić kotłownię węglową, znacznie ograniczyć emisję CO2, a dzięki możliwości pracy wyspowej, podnieść bezpieczeństwo energetyczne zakładu.

Kolejnym rozwiązaniem jest odzysk ciepła z procesów technologicznych. Już kilka lat temu uruchomiona została pierwsza instalacja odzyskująca ciepło ze strumienia gorącego powietrza chłodnicy pieca przewałowego. Prace te kontynuowano w zeszłym roku. Obecnie odzyskiwane są około 2MW ciepła w formie gorącej wody.

Zarząd zakładów dąży do tego, aby na stawach osadowych powstała hybryda wiatrowo-słoneczna. Dzięki realizacji tego przyjaznego środowisku projektu możliwe będzie wyprodukowanie aż 40-80 GWh odnawialnej energii elektrycznej w roku (w zależności od warunków atmosferycznych). Na przeszkodzie stoi obowiązujące prawo przestrzenne.

Wyzwaniem dla firmy, które czeka też inne zakłady w Polsce, będzie dekarbonizacja. Jej elementem jest właśnie transformacja energetyczna. W przypadku ZGH będzie to o tyle trudne, że według aktualnej wiedzy naukowej redukcja cynku w piecach przewałowych następuje tylko w reakcjach z węglem. Możliwe jest jednak wychwytywanie CO2 dzięki takim technologiom jak np. CCS, wprowadzanie nowych, „bezemisyjnych” technologii w zakresie produkcji cynku, wykorzystywanie zamiast węgla, koksu, ropy, gazu na przykład wodoru.

Każda firma energochłonna narażona na ucieczkę emisji (PKD) otrzymuje część darmowych uprawnień do emisji CO2 i „rekompensaty pośrednich kosztów emisji”. Mechanizmy te zmniejszają, wynikające z funkcjonowania w UE systemu ETS, koszty produkcji. Ograniczenie w czasie przydziałów darmowych uprawnień i rekompensat oraz wzrost cen uprawnień, to największe zagrożenia do 2039 r. dla funkcjonowania firm energochłonnych, do których ZGH Bolesław też należy.

Konkretne propozycje rozwiązań dla komisji

Dla przedsiębiorstw energochłonnych o zasięgu globalnym kluczowym elementem prowadzenia działalności są ceny energii elektrycznej oraz źródło jej pochodzenia (energia zielona). Według przedstawicieli ZGH, każda firma energochłonna powinna opracować i realizować własny program transformacji energetycznej i dekarbonizacji. Kłopot w tym, że wymagają one ponoszenia znacznych nakładów finansowych, niezwiązanych bezpośrednio z ich główną działalnością. Firmy te powinny być wsparte środkami z programów przeznaczonych na transformację energetyczną - na równi z firmami z sektora energetycznego.

- Aby zakłady energochłonne w Polsce mogły być konkurencyjne i dobrze radzić sobie na rynku światowym, konieczne jest wprowadzenie usługi magazynowania energii elektrycznej „w produkcie”, co otworzy możliwości uzyskiwania potencjalnego wsparcia finansowego dla projektów o takim charakterze. Kolejną naszą propozycją jest usunięcie przeszkód legislacyjnych utrudniających lokalizację wiatraków w planowaniu przestrzennym – uważa Bogusław Ochab.

Dekarbonizacja produkcji w branży metali nieżelaznych, z uwagi na brak dostępnych bezemisyjnych technologii produkcji, stanowi bardzo duże wyzwanie. Przeprowadzenie procesu dekarbonizacji tej gałęzi przemysłu będzie zależeć od powstania nowych technologii, które pozwolą na stosowanie alternatywnych czynników energetycznych oraz od rozwoju technologii wychwytywania i składowania CO2.